Ademnood 1073

Deze installatie is gemaakt voor het kunstproject SustainAbility Art.

Duurzaamheid heeft vele aspecten. Ik heb als invalshoek de luchtkwaliteit in de stad gekozen. Een indicatie hiervoor zijn luchtwegklachten. Hoe is het als je door chronische luchtwegklachten en een problematische ademhaling nooit meer stilte kunt ervaren? De bezoeker krijgt een plasticvrij wegwerprietje en blaast daarmee de rode luchtzak vol en luistert.

De witte buisjes, rechts, zijn mondstukken afkomstig uit één huisartsenpraktijk in de Amsterdamse wijk De Pijp (postcode 1073).  Ze zijn gebruikt voor longfunctieonderzoek in de periode 1 oktober t/m 31 december 2018.

Mondstukken
De mondstukken worden gebruikt voor spirometrie, een eenvoudige methode om longaandoeningen als astma en COPD in een vroeg stadium te ontdekken. De test is ook geschikt om te bepalen of de medicatie effectief is.

Na een test wordt het gebruikte mondstuk weggegooid. Deze 88 stuks zijn mij – na reiniging – voor deze installatie ter beschikking gesteld door een huisartsenpraktijk in De Pijp met 7000 patiënten. 47 mondstukken zijn gebruikt door patiënten met astma, 41 door COPD-patiënten.

Luchtwegklachten in Nederland
In 2017 is het aantal astma-patiënten in Nederland geschat op 1,75 miljoen. Hiervan hebben ongeveer 641.000 personen in dat jaar zorg gekregen van de huisarts, dat is 3,8%  van de totale bevolking. En het totaal aantal mensen met COPD (chronische bronchitis en/of longemfyseem) is bijna 600.000, dat is 3,5% van de totale bevolking.

Van de Amsterdammers van 19 jaar en ouder heeft 5% astma en 3% COPD. Van de inwoners van 19 jaar en ouder uit De Pijp / Rivierenbuurt heeft 7% astma en 3% COPD. (Bron van de cijfers: Amsterdamse Gezondheidsmonitor 2016, GGD Amsterdam)

Amsterdamse kinderen basisschoolleeftijd
In de vragenlijst voor het basisonderwijs die is ingevuld door de ouders, zit de volgende vraag: “Heeft uw kind op het moment een of meerdere klachten en /of gezondheidsproblemen?” Een van de antwoordopties is: luchtwegen, hoesten, benauwdheid, keel, neus. Voor heel Amsterdam heeft 7,3% van de 5 – 10-jarigen deze luchtwegklachten. Voor De Pijp is dit 11,7%.  (Bron van de cijfers: GGD Amsterdam)

De Pijp
De Pijp is een wijk met lange straten, rond de vorige eeuwwisseling gebouwd met de goedkoopste materialen voor met name de arbeiders. Tegenwoordig is het een populaire multiculturele wijk met 35.345 inwoners. Bijna de helft hiervan zijn vrouwen en mannen tussen 25 – 45 jaar. Eenpersoonshuishoudens zijn met 64% oververtegenwoordigd.

Luchtkwaliteit
Hoofdverbindingswegen in De Pijp zijn de Ceintuurbaan en Stadhouderskade in oost-westrichting, en de Ferdinand Bolstraat, Van Woustraat en Amsteldijk in noord-zuidrichting. Op de kaart hieronder is te zien dat de Stadhouderskade een van de vuilste straten van Amsterdam is.

 

Check nu de lucht in jouw buurt op dit moment 

Meetnet Luchtkwaliteit
Via het luchtmeetnet dat wordt beheerd door de GGD Amsterdam, volgt de gemeente de ontwikkeling van de luchtkwaliteit in de stad. Het luchtmeetnet bestaat uit 12 meetstations die 24 uur per dag, 365 dagen per jaar de luchtkwaliteit in de gaten houden. Een meetpunt langs de Stadhouderskade gaf in 2019 zelfs een waarde van 42,4 microgram stikstofdioxide per m3, terwijl de WHO en de Europese wet maximaal 40 microgram per m3 voorschrijven. Er bestaat ook een landelijk meetnet van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM).

Trends
In oktober 2019 zei het RIVM in de periode 2015-2040, uitsluitend door de vergrijzing van de bevolking, een stijging te verwachten van:
– het absolute aantal mensen met astma van 7% (6% voor mannen en 8% voor vrouwen),
– het absolute aantal mensen met COPD van 36% (44% voor mannen en 28% voor vrouwen)

Corona-effect?
De coronamaatregelen lijken een positieve invloed te hebben op de luchtkwaliteit in Amsterdam. De invloed van het weer op de aanvoer en verspreiding van luchtverontreiniging is echter zeer groot. Het weer in het voorjaar was sterk afwijkend van wat we normaal gesproken zien in deze periode. Eind augustus 2020 is er nog geen analyse beschikbaar waarin de effecten van de coronamaatregelen en het weer op de luchtkwaliteit in Amsterdam zijn verwerkt.

Links:
Astma: cijfers en context
COPD: cijfers en context
Hoe gezond is de lucht die u inademt?
Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit
TNO-meten van luchtkwaliteit
Luchtkwaliteitindex voor Europa
TNO-Topas: herkomst fijnstof in grote Europese steden
De smerigste plekken van Amsterdam
De lucht in Amsterdam is nog net zo vies.