Rusland - agressor
Als de ‘rode’ Bolsjewieken na de revolutie van 1917 de macht in Rusland grijpen, proberen zij niet alleen het binnenlands verzet de kop in te drukken door een meedogenloze oorlog te beginnen tegen de meer democratisch ingestelde ‘witte’ Mensjewieken. Zij trachten ook voet aan de grond te krijgen in Finland en de Baltische Staten.
Hoewel zij in Rusland zelf succes hebben en erin slagen om het land om te vormen tot een eenpartijstaat, loopt hun bemoeienis met de kleine buurlanden op niets uit. De drie Baltische staten zullen pas eind jaren dertig als gevolg van een overeenkomst met Duitsland worden ingelijfd.
Intussen wordt binnenslands een communistische dictatuur gevestigd, die onder Jozef Stalin steeds repressiever wordt. Grote aantallen vermeende tegenstanders van het regime worden onder onmenselijke omstandigheden in kampen in Siberië (de Goelag) te werk gesteld. In Oekraïne, een van de tot de Sovjet-Unie behorende republieken, leidt een omstreden landhervorming tot een dramatische hongersnood.
‘Muur van Smart’
Plaats: Rusland, Moskou, 2-bis, Krymsky Val street, Muzeon
Ontwerp: Georgiy Vartanovitsj Frangoeljan
Onthulling: 2017
Foto: idea Guide
Goelag is de naam van de Russische overheidsdienst die tussen 1930 en 1960 verantwoordelijk is voor de straf- en werkkampen, en vervolgens ook de naam van de kampen zelf. Onder het bewind van Stalin kan iedereen worden opgesloten onder de noemer Vijand van het Volk. In de periode 1929-1953 worden ongeveer 28,7 miljoen Russen naar de kampen gestuurd. Het aantal doden in deze periode wordt geschat op 2.750.000 als gevolg van verliezen bij transport en (massa-) executies. Het aantal politieke executies wordt geschat op ruim 786.000.
Monument voor de onafhankelijkheid van Estland
Locatie: Estland, Rõngu, Viljandi Mnt hoek Valga Mnt
Ontwerper: Eller en Villu Jaanisoo (restauratie)
Onthulling: 1934 en opnieuw in 1995
Foto: Wikimedia Commons
Na 2 jaar strijd bevrijdt Estland zich in 1921 van 700 jaar Duitse overheersing. In 1940 annexeert de Sovjet-Unie Estland. Het nieuwe terreurregime arresteert, executeert en deporteert ongeveer 18.000 mensen naar Siberië. In 1941 volgt een Duitse bezetting, waarna de Sovjet-Unie het land in 1944 herovert. 80.000 Esten vluchten naar het westen, veel meer worden gedeporteerd naar de Goelag-kampen. Een jarenlange guerrillastrijd tegen de Russen kost minstens 50.000 Esten het leven. Pas in 1991 wordt Estland opnieuw onafhankelijk.
Monument voor de rode gevangenen van de burgeroorlog van 1918
Plaats: Finland, Lahti, Fellman Park
Ontwerp: Erkki Kannosto
Onthulling: 1978
Foto: Creative Commons
Met een overwinning van de ‘Witten’ op de ‘Roden’ komt in 1918 een einde aan de enkele maanden durende hevige Finse Burgeroorlog. Deze kost meer dan 32.500 mensen het leven (op 3 miljoen inwoners). Zowat 9.400 mensen komen om in gevechten, 9.700 worden terechtgesteld (waarvan driekwart Roden) en meer dan 13.000 (bijna allen Roden) sterven van honger en ziekte in gevangenkampen. Circa 80.000 gevangenen blijven nog maanden, soms jaren, in kampen, waaronder 4.700 vrouwen en 1.500 kinderen.
‘Ter herinnering aan de onbekende strijders die zijn gesneuveld in de strijd 1914 - 1920′
Plaats: Letland, Dobele, Uzvaras Gatvė, Begraafplaats
Ontwerp: Inta Berga
Onthulling: 1939
Foto: Dobele
Rusland heerst eeuwen over Letland tot de Duitsers het land in 1915 bezetten. In 1918 valt het Rode Leger Letland binnen en installeert een communistische regering. Met Duitse militaire steun weten de Letse nationalisten de Russen echter weer te verdrijven, waarmee het land onafhankelijk wordt. In 1920 sluiten Rusland en Letland een vredesverdrag waarin Rusland belooft nooit meer aanspraken op het buurland te zullen maken. Desondanks bezetten de Russen Letland in 1940 opnieuw. In de onafhankelijkheidsstrijd sneuvelen tussen 1914 en 1920 ongeveer 2.300 Letse soldaten.
‘Schrijnende herinnering aan de kindertijd’
Plaats: Oekraine, Kiev, Lavrska St, 3, Holodomor Herinneringscentrum
Ontwerp: Petro Drozdowsky
Onthulling: 2014
Foto: Law & Liberty
Oekraïne, ‘de graanschuur van Europa’, valt onder het bewind van Stalin. Hij verordonneert algehele collectivisatie van de boerderijen. Dit stuit op groot verzet bij de onafhankelijke boeren. Daarop volgen represailles. Miljoenen boeren worden gedeporteerd naar Siberië. Gewapende politiegroepen confisqueren al het nog beschikbare graan, waaronder zaaigoed. Politiekordons sluiten opstandige dorpen af om te voorkomen dat de hongerlijdende bevolking op gaat zoek naar voedsel. Door de Holodomor (hongermoord) sterven in 1932-33 zo’n 4-6 miljoen mensen in Oekraïne de hongerdood.
Monument voor hen die vielen voor de vrijheid van Litouwen
Plaats: Litouwen, Kaunas, K. Donelaicio gatvė 64, Garden of the War
Ontwerp: Juozas Zikaras
Onthulling: 1921
Foto: Deep Baltic
Tussen 1915 en 1920 bevecht Litouwen meerdere keren haar onafhankelijkheid. Nadat het land eerst, tussen 1915 en 1918, wordt bezet door de Duitsers, voert het daarna strijd tegen de Russische Bolsjewieken en vervolgens tegen het West-Russisch Vrijwilligersleger. In 1918 wordt dan in Vilnius de onafhankelijke Litouwse staat uitgeroepen. Behalve Rusland aast echter ook Polen op het buurland en dit leidt in 1920 tot de annexatie van het oostelijk deel van Litouwen met de hoofdstad Vilnius. Kaunas wordt nu hoofdstad en blijft dat tot 1939. In totaal sneuvelen ongeveer 1.500 Litouwse militairen in de onafhankelijkheidsstrijd.